Otrzymaliśmy następujące pytanie prasowe:
Bardzo proszę o zajęcie stanowiska w sprawie mieszkańców bloków z ul. Grochowskiej 22, 24 w Krakowie. Spadkobiercy nieruchomości żądają zwrotu nieruchomości co mogłoby doprowadzić do wysiedlenia w sumie 88 rodzin. Czy mieszkańcy mogą liczyć na przychylność Wojewody w tej sprawie? Jeżeli doszłoby do nakazu zwrotu nieruchomości, gdzie mieszkańcy mają mieszkać? Do kogo będą mogli się zwrócić o pomoc, gdyż większość z nich jest starsza i już nieporadna życiowo?
Oto nasza odpowiedź:
Decyzja w tej sprawie znajduje się tutaj (http://www.malopolska.uw.gov.pl/Docs/Decyzja Wojewody Małopolskiego z 28.06.2019.pdf). Zawiera ona szczegółowe uzasadnienie.
Decyzja składa się z dwóch części. W pierwszej Wojewoda Małopolski orzeka w odniesieniu do 5 działek, w drugiej – w odniesieniu do jednej działki. W pierwszej części uchylamy zaskarżoną decyzję Starosty Krakowskiego i przekazujemy sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji (Staroście). W drugiej uchylamy decyzję Starosty Krakowskiego i orzekamy o odmowie zwrotu nieruchomości.
W pierwszym przypadku, przekazując sprawę do ponownego rozpatrzenia, zwracamy uwagę na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, które mówi, że wywłaszczenie jest instytucją wyjątkową i szczególną. Jeśli właściciel pozbawiany jest prywatnej własności, to należy zakładać, że ma to miejsce w związku z konkretnym celem publicznym, który koniecznie na danej działce ma zostać zrealizowany. Tym samym – zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego – nie można dowolnie zmieniać celu publicznego, na który zabierana jest dana nieruchomość. Taka sytuacja, o której mowa w tym orzeczeniu, dotyczy działek przy ulicy Grochowskiej. Miał tam powstać obiekt telekomunikacyjny (centrala międzymiastowa). Powstały jednak bloki, co trudno traktować jako dopuszczalną modyfikację pierwotnie założonego celu publicznego. Wobec tej sytuacji i wytycznych wyrażonych w orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego Wojewoda Małopolski zobowiązany był przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.
W drugim przypadku chodzi o to, że jedno z mieszkań w bloku na danej działce jest własnością prywatną. W takich sytuacjach (gdy choćby jedno mieszkanie jest własnością prywatną) należy orzekać o odmowie zwrotu nieruchomości. Tak uczynił Starosta Krakowski, ale ze względu na błędne dane osobowe w decyzji Starosty Wojewoda Małopolski uchylił jego decyzję w tym zakresie i – podając prawidłowe dane – orzekł o odmowie zwrotu danej nieruchomości.
Na decyzję Wojewody Małopolskiego w odniesieniu do pierwszej części (5 działek) wpłynęły skargi do WSA najemców lokali mieszkalnych oraz UMK. W związku z tym 5.08.2019 r. Wojewoda Małopolski wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji w punkcie pierwszym. Wpłynęła też jedna skarga od osoby ubiegającej się o zwrot, wobec czego postanowieniem z 26.08.2019 r. wstrzymano punkt drugi decyzji z 28.06.2019 r.
Skargi wraz z dokumentacją oraz naszą odpowiedzią na skargi zostały przekazane do WSA. Planowana w tej sprawie rozprawa przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Krakowie miała się odbyć 1.04.2020 r., jednakże ze względu na ogłoszony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stan epidemii została ona odwołana i jak dotąd nie wyznaczono jej nowego terminu.
Jeśli chodzi o kwestie konsekwencji ewentualnego zwrotu nieruchomości dla mieszkańców bloków przy ul. Grochowskiej, wyjaśniamy, że po skutecznym zwrocie nieruchomości kończy się etap administracyjnego uregulowania jej stanu prawnego. Od tego momentu nieruchomość podlegać będzie zasadom prawa cywilnego, na gruncie którego od osób bezpośrednio zainteresowanych zależeć będzie sposób uregulowania stanu prawnego danej nieruchomości. Wojewoda Małopolski nie ma w tym zakresie żadnych uprawnień, bowiem nieruchomość ta nie pozostaje w zasobie Skarbu Państwa.
Dodajmy, że od początku trwania postępowania jedną ze stron była Gmina Kraków (właściciel nieruchomości), której przedstawiciel ustawowy – Prezydent Miasta Krakowa – z racji nadanych mu ustawowo kompetencji może odnieść się do kwestii zaspokajania mieszkaniowych potrzeb mieszkańców.
Wojewoda Małopolski nie posiada żadnych konkretnych instrumentów prawnych do ingerowania w stosunki cywilnoprawne osób trzecich.